รศ.ดร.บุรินทร์ เปล่งดีสกุล คณบดีคณะศิลปกรรมศาสตร์ หัวหน้าโครงการวิจัย “การพัฒนาหลักสูตรการสร้างนวัตกรเทศกาลวัฒนธรรมโดยใช้กระบวนการทางศิลปกรรมเพื่อนำเสนอคุณค่าท้องถิ่นและสร้างความหลากหลายให้กับเทศกาลวัฒนธรรมของประเทศไทย” ได้เปิดเผยว่า โครงการวิจัยตั้งต้นจากประสบการณ์ของคณะฯ ซึ่งช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมา ได้มีการดำเนินงานโครงการ “Arts for All ศิลป์ มข.สร้างสรรค์ชุมชนต้นแบบ” โดยนำคณาจารย์ นักวิจัย บุคลากร และนักศึกษาลงพื้นที่ไปปฏิบัติงานร่วมกับชุมชนด้วยทักษะและองค์ความรู้ทางศิลปกรรมเป็นเครื่องมือหลัก เกิดผลผลิตหลายด้าน อาทิ พื้นที่เรียนรู้ชุมชน พิพิธภัณฑ์ชุมชน ผลิตภัณฑ์ชุมชน การฟื้นฟูศิลปะและประเพณีจากวัฒนธรรมของชุมชน และเทศกาลชุมชน (Community Festival) รวมถึงเกิดกลุ่มนักสร้าง/นักจัดการเทศกาลชุมชนขึ้น ซึ่งเป็นกลุ่มพลังสำคัญในการทำให้ชุมชนมีโอกาสนำเสนอ “วัฒนธรรม” ผ่านพื้นที่เทศกาลแก่นักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมชม อย่างไรก็ตาม ปัญหาที่พบคือ การที่กำลังคนเหล่านี้ควรได้รับการพัฒนาทักษะและเครื่องมือที่ทำให้กระบวนการสร้างและนำเสนอเทศกาลวัฒนธรรมมีความสร้างสรรค์ แปลกใหม่ และยกระดับเทศกาลให้พร้อมสำหรับการเติบโตในมิติการท่องเที่ยว เพื่อสร้างเศรษฐกิจให้เกิดขึ้นภายในพื้นที่ชุมชน โครงการวิจัยจึงนำประเด็นปัญหาที่พบมาพัฒนาเป็นโจทย์วิจัย โดยมีเป้าหมายสำคัญคือ สร้างนวัตกร (Innovator) เทศกาลวัฒนธรรมโดยมีกระบวนการทางศิลปกรรมเป็นเครื่องมือหลัก

          นอกจากนี้ ผศ.ดร.พชญ อัคพราหมณ์ รองคณบดีฝ่ายวิจัย นวัตกรรม และศิลปวัฒนธรรม คณะศิลปกรรมศาสตร์ ได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า โครงการวิจัยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนากำลังคน และทุนด้านการพัฒนาสถาบันอุดมศึกษา การวิจัยและการสร้างนวัตกรรม (บพค.) จำนวน 5 ล้านบาท ความสำคัญจึงเป็นการสร้างกำลังคนด้านเทศกาลวัฒนธรรมที่มีทักษะสูงให้สามารถนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้จากโครงการวิจัยไปใช้ในการสร้างอาชีพและพัฒนาเทศกาลวัฒนธรรมในท้องถิ่นของตน โดยสามารถเข้าเรียนเนื้อหาต่างๆ ผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ทุกที่ทุกเวลา และผู้ที่เรียนผ่านทุกโมดูลแล้วมีสมรรถนะที่ดีจะได้รับการคัดเลือกให้เข้าร่วมปฏิบัติการสร้างเทศกาลวัฒนธรรมในพื้นที่จริง เพื่อเติมเต็มประสบการณ์จากการลงมือทำและให้ผู้เรียนเกิดการพัฒนาสมรรถนะที่สูงขึ้น โดยมีทีมนักวิจัยเป็นพี่เลี้ยง ซึ่งประกอบด้วย

1. รศ.ดร.บุรินทร์ เปล่งดีสกุล สังกัดคณะศิลปกรรมศาสตร์ ม.ขอนแก่น  หัวหน้าโครงการวิจัย
2. ผศ.ดร.พชญ อัคพราหมณ์  สังกัดคณะศิลปกรรมศาสตร์ ม.ขอนแก่น  นักวิจัย
3. รศ.ธรณัส หินอ่อน     สังกัดคณะศิลปกรรมศาสตร์ ม.ขอนแก่น  นักวิจัย
4. ผศ.ดร.วิจิตร วินทะไชย สังกัดคณะศิลปกรรมศาสตร์ ม.ขอนแก่น  นักวิจัย
5. รศ.ดร.พงษ์พิทยา สัพโส สังกัดคณะศิลปกรรมศาสตร์ ม.ขอนแก่น  นักวิจัย
6. รศ.ดร.เพ็ญศรี เจริญวานิช สังกัดคณะบริหารธุรกิจและการบัญชี ม.ขอนแก่น  นักวิจัย
7. รศ.ดร.อิศรา ก้านจักร สังกัดคณะศึกษาศาสตร์ ม.ขอนแก่น   นักวิจัย
8. รศ.ดร.สืบศิริ แซ่ลี้     สังกัดคณะสถาปัตยกรรมศาสตรฯ ม.มหาสารคาม  นักวิจัย         

           ผลผลิตที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากโครงการวิจัย คือ หลักสูตรสร้างนวัตกรวัฒนธรรมที่ใช้กระบวนการทางศิลปกรรมเป็นเครื่องมือในการนำเสนอคุณค่าท้องถิ่นจำนวน 1 หลักสูตร แห่งแรกของประเทศไทย ซึ่งประกอบไปด้วย 7 โมดูล ที่รวมทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติเข้าด้วยกัน เช่น โมดูลด้าน AI in Cultural Festival, Community-based Storytelling and Festivalisation in 21^st Century, Performing Visual Communication through Festival Space, Creative and Production Design for Cultural Festival, Marketing and Management in Festival, Visual Communication in Cultural Festival, Cultural Festival Making รวมถึงเทศกาลวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นจริงจากพื้นที่ชุมชน โดยเปิดรับผู้สนใจเข้าร่วมเรียนรู้ในหลักสูตรโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายจำนวน 500 คน  และมุ่งเป้าสร้างนวัตกรที่มีทักษะสูงเข้าสู่ตลาดอุตสาหกรรมเทศกาลวัฒนธรรมจำนวน 20 คน

           โครงการวิจัยมีเป้าหมายหลัก คือ สร้างนวัตกรเทศกาลวัฒนธรรม โดยเน้นไปที่การสร้างเทศกาล วัฒนธรรมในรูปแบบใหม่ (Festivalisation) ที่มีความแตกต่างจากเทศกาลวัฒนธรรมเดิม เพื่อสร้างนักคิด (thinker) และนักปฏิบัติการทางศิลปะ (art practitioner) ในท้องถิ่นภาคอีสาน ที่สามารถนำเสนอคุณค่า อัตลักษณ์ชุมชนผ่านการสร้างเทศกาลจากฐานชุมชน (community-based festival) และสามารถสร้างแรง ดึงดูดให้แก่ผู้คนให้มาเข้าร่วมเทศกาล นำไปสู่การสร้างรายได้ให้กับพื้นที่ชุมชน ในขณะเดียวกัน นวัตกรที่เป็นผู้จัดเทศกาลวัฒนธรรมในพื้นที่เดิมยังสามารถนำเครื่องมือที่ได้จากโครงการวิจัยไปใช้ในการพัฒนาหรือต่อยอด เทศกาลให้ตอบโจทย์พื้นที่และผู้เข้าชมเทศกาล

            จุดเด่นของโครงการวิจัย คือ การพัฒนากำลังคน โดยเฉพาะผู้สนใจเกี่ยวกับงานทางด้านวัฒนธรรมและ เทศกาลชุมชน-ท้องถิ่น เพื่อให้สามารถนำด้วยความรู้และทักษะทางศิลปกรรมไปสร้างสรรค์ ต่อยอด หรือพัฒนา เทศกาลวัฒนธรรมในพื้นที่ของตน ทั้งที่เป็นเทศกาลที่มีอยู่เดิมหรือการสร้างขึ้นใหม่ นำเสนอมิติทางวัฒนธรรมใน พื้นที่ในลักษณะที่แตกต่างและเหมาะสมกับบริบทปัจจุบัน ทั้งนี้ โครงการมีความแตกต่างจากโครงการในลักษณะเดียวกัน คือ

1. โครงการวิจัยเน้นสร้างชุดความรู้ทางศิลปกรรมที่จำเป็นสำหรับการนำไปใช้สร้างเทศกาล วัฒนธรรม ให้ความสำคัญกับความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ การทำงานกับแก่นความคิด การออกแบบและสื่อสารผ่าน องค์ประกอบต่าง ๆ อย่างเป็นเอกภาพ เพื่อนำเสนออัตลักษณ์วัฒนธรรมของชุมชนในมุมมองใหม่ที่สามารถ สื่อสารคุณค่าและสุนทรียะไปยังผู้เข้าชมเทศกาล ชุดความรู้ที่เกิดขึ้นในโครงการเป็นการบูรณาศาสตร์ศิลปกรรม ร่วมกับความรู้จากสาขาวิชาอื่น อาทิ ศึกษาศาสตร์ สถาปัตยกรรมศาสตร์ และการตลาด เพื่อให้องค์ความรู้ ครอบคลุมรอบด้านและผู้เรียนสามารถนำไปใช้ได้จริง
2. โครงการวิจัยให้ความสำคัญกับการสร้างนวัตกรเทศกาลวัฒนธรรม อันมีภูมิหลังความรู้และ ประสบการณ์แตกต่างหลากหลาย เช่น นักสร้างสรรค์ นักจัดการวัฒนธรรม ศิลปินชุมชน ผู้ทำงานเกี่ยวกับ ศิลปวัฒนธรรม ท่องเที่ยว นักพัฒนาชุมชน นักบริหารและปกครองท้องถิ่น นักทำสื่อสร้างสรรค์ นักศึกษา รวมถึง ชาวบ้านผู้เป็นนักขับเคลื่อนกิจกรรมชุมชน ให้สามารถนำความรู้และทักษะจากโครงการไปใช้ในการพัฒนาและ ยกระดับเทศกาลวัฒนธรรมในท้องถิ่น เป็นการสร้างกำลังคนเข้าไปหนุนเสริมระบบนิเวศวัฒนธรรม เพื่อสืบสาน ความดีงามและคุณค่าของชุมชนให้ยั่งยืน
3. สร้างพื้นที่เชื่อมต่อเครือข่ายนักสร้างเทศกาลวัฒนธรรมในภาคอีสาน โดยจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการในรูปแบบออนไซต์ ทำให้ผู้เข้าร่วมเกิดปฏิสัมพันธ์ผ่านการทำงานแบบมีส่วนร่วม ซึ่งจะทำให้เกิดเครือข่ายจากสถาบันการศึกษา หน่วยงานราชการ อาทิ สำนักวัฒนธรรมจังหวัด การท่องเที่ยวประจำจังหวัด ประชาสัมพันธ์ในท้องถิ่น หน่วยงานปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น อบต. อบจ. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน กลุ่มชาวบ้าน ในชุมชนที่เป็นนักขับเคลื่อนกิจกรรมชุมชน นักเรียนและนักศึกษา ภาคเอกชน เช่น หอการค้า หรือสมาคมการ ท่องเที่ยวประจำจังหวัด เมื่อสิ้นสุดโครงการบุคคลเหล่านี้จะสามารถสื่อสารและสร้างความร่วมมือกันในการพัฒนาเทศกาลวัฒนธรรมในพื้นที่ของตน แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกัน เป็นการสร้างกลุ่มนวัตกรเทศกาล วัฒนธรรมที่สามารถดำเนินการได้ต่อเนื่องและเกิดความยั่งยืนในพื้นที่ภาคอีสาน

           ผู้สนใจสามารถติดตามความเคลื่อนไหวของโครงการวิจัยผ่านช่องทางต่างๆ โดยจะประกาศให้ทราบในเฟสบุ๊คแฟนเพจคณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น